Povodom osamdesete godišnjice Drugog zasedanja AVNOJ-a, istoričar Aleksandar Nikolić piše o značaju događaja koji je vodio ka osnivanju socijalističke Jugoslavije.

„Nakon iskustva dvadesetog veka i proteklih trideset godina lutanja levice, neophodno je iznova podsećati na kritičku oštricu marksizma. Knjiga o Hermanu je doprinos obnovi marksizma i podsetnik na, od marksizma nerazdvojnu, nužnost kritičke misli“, ističe istoričar Stefan Gužvica o radničkom intelektualcu, Bogomiru Hermanu.

Energetska kriza je ponovo, na globalnom nivou, aktuelizovala mogućnost korišćenja nuklearne energije u cilju obezbeđivanja energetske stabilnosti. Diksusiji o ovoj temi koja je već pokrenu na stranicama Mašine dodajemo i jedan istorijski pregled razvoja nuklearne politike u Jugoslaviji.

Danas i sutra će biti obeleženo 80 godina od osnivanja Antifašističkog fronta žena (AFŽ) Jugoslavije, najmasovnijeg pokreta žena na našim prostorima, koji je u okviru NOB-a doprineo borbi protiv fašizma, opštoj ravnopravnosti žena, ali i emancipaciji jugoslovenskog društva u celosti.

Jedna od ključnih autorki crnog feminizma, teoretičarka i politička aktivistkinja, bel huks (bell hooks), preminula je juče u svojoj 69. godini.

Socijalistička reforma celokupnog školskog sistema sprovedena u Jugoslaviji tokom pedesetih godina pokazala je nužnost uključivanja svih progresivnih društvenih i političkih institucija u njegovu transformaciju, misleći je kroz ideju samoupravljanja i društvenog vlasništva nad sredstvima proizvodnje.

Sukob partizana i žandarma u službi okupatora koji se odigrao pre 80 godina u Beloj Crkvi kod Krupnja nekada je obeležavan kao Dan ustanka naroda Srbije. Već nekoliko decenija vlast ovaj datum briše iz zvaničnog sećanja i menja narativ o događaju.

Sindikalno organizovanje, kao i radno angažovanje, pretrpelo je velike promene i neminovno će se te promene nastaviti još bržim tempom u budućnosti.

Radna i socijalna prava koja danas baštinimo nisu pala sa neba, za njih se neko krvavo borio. Tako se istorija radničkog i socijalističkog pokreta mogu posmatrati i kao istorija represije vlasti nad ljudima i pokretima koji su zastupali ideje društva jednakosti. Donosimo kratak pregled istorije ove represije u lokalnom kontekstu.

Povod ovog razgovora je knjiga pod nazivom „Lujo Davičo: fragmenti života“, koju je objavila izdavačka kuća „Klio“ 2019. godine, o životu i radu predratnog baletskog radnika, progresivnog plesnog pedagoga, levičara, intelektualca, po kome osnovna i srednja baletska škola u Beogradu nosi ime.

Na današnji dan 1920. godine u Beogradu je osnovano sportsko društvo Radnički.

Uprkos činjenici da je sve više žena pogođeno negativnim promenama u svetu rada, naročito u tekstilnim i drugim industrijama u kojima su žene većinski uposlene, čini se da sindikati ne uspevaju da odgovore na njihove potrebe i probleme. Kako bi se njihov položaj unutar sindikalnog organizovanja popravio, sindikati moraju redefinisati sopstveno poimanje rada i početi da uzimaju u obzir problem neplaćenog rada, koji se odnosi na kućni rad – brigu oko porodice i domaćinstva.

Vest o osnivanju nove partije radikalne levice u Srbiji je povod za razmatranje važnih i interesantnih pitanja. Kako širiti društvenu bazu, kakvi modeli organizovanja su potrebni? Šta znače postojeće borbe iz perspektive jedne partije? Kako se odnositi prema izborima?

Na današnji dan 1878. godine rođen je Filip Filipović.

Na današnji dan 1920. godine počeo je Drugi kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista) u Vukovaru.

Na današnji dan 1900. godine rođen je Rodoljub Čolaković, društveno-politički radnik, jugoslovenski narodni heroj, književnik, i revolucionar.

Na današnji dan 1916. rođen je Ivo Lola Ribar, narodni heroj i jedan od najistaknutijih ljudi jugoslovenskog revolucionarnog pokreta.

Na današnji dan 1919. godine u Beogradu je otpočeo Kongres ujedinjenja socijaldemokratskih, socijalističkih i radničkih organizacija Jugoslavije.

Ove godine se obeležava stogodišnjica od osnivanja Komunističke partije Jugoslavije. Specifična unutrašnja organizacija, povezivanje sa lokalnim problemima, iskustvo vojno-političkog organizovanja tokom Španskog rata, kao i praktikovanje emancipatorskih društvenih i političkih odnosa činili su KPJ jedinim relevantnim političkim faktorom u borbi protiv okupatora i fašizma.

Ove godine se obeležava stogodišnjica od osnivanja Komunističke partije Jugoslavije. Još od početaka svog rada ova partija je bila suočena sa žestokom represijom vlasti što je komuniste vodilo ka traženju drugačijih modela organizovanja i agitovanja.

Na današnji dan 1937. godine izašao je prvi broj časopisa Student.