Platforma Ko Gradi Grad u saradnji sa stambenom mrežom MOBA predstavila je rezultate regionalnog istraživanja o potrebama stanovništva za novim rešenjima trajno pristupačnih modela stanovanja.
Rezultati istraživanja su pokazali da se 20–30% stanovništva u regionu suočava sa stambenim siromaštvom, odnosno, da živi u stambenim uslovima koji su lošiji od minimalno prihvatljivih standarda.
Jedan od glavnih pokazatelja rasprostranjenosti stambenog siromaštva jeste udeo stanovništva koji je opterećen troškovima stanovanja (što znači da više od 30% primanja odlazi na podmirivanje stambenih troškova), po čemu Srbija prednjači u regionu (sa oko 18% stanovništva). Drugi indikatori stambenog siromaštva odnose se na kvalitet stanovanja, prostornu dostupnost i pravnu sigurnost stanara.
Kada je reč o prostornoj dostupnosti, više od polovine stanovnika Srbije živi u prenaseljenim stanovima, a oko 65% mladih i dalje živi sa roditeljima jer ne može da se osamostali, čime se Srbija ponovo najlošije kotira u regionu.
U sklopu istraživanja sprovedena je i anketa o zadovoljstvu sopstvenim stambenim statusom stanovnika četiri glavna grada regije — Beograda, Budimpešte, Ljubljane i Zagreba. U Beogradu je 75% ispitanika (više nego u svim drugim gradovima) izjavilo da nije zadovoljno svojom trenutnom stambenom situacijom, ili da je zabrinuto za svoju stambenu budućnost, ili da neko od članova njihovog domaćinstva želi da se iseli iz stana u naredne tri godine, a kao glavni razlozi navedeni su kvalitet i veličina stana.
S druge strane, u Beogradu je, u poređenju sa drugim gradovima regiona, najmanje ispitanika probalo da dobije stambeni kredit, a glavne prepreke u tom pogledu bila su nedovoljno visoka primanja i nesiguran radni status.
Među stanovništvom postoji interesovanje za alternativne modele stanovanja
Od 2015. godine, u Srbiji i Beogradu započinje trend ubrzane gradnje, a do danas broj novoizgrađenih stanova uvećan je za čak 56%. Međutim, povećanje ukupnog stambenog fonda na teritoriji Srbije, nije istovremeno značilo i da će stanovi postati pristupačniji.
Upravo suprotno, stanovi se u većini slučajeva kupuju za keš, a kupci su uglavnom bogatiji ljudi koji raspolažu viškom novca i koji investiranjem u nekretnine podižu cene kvadrata, čime stanovi postaju sve teže priuštivi za ljude sa srednjim i nižim primanjima.
Situacija je dodatno pogoršana nakon dolaska Rusa i Ukrajinaca, takođe uglavnom onih sa boljim primanjima. Ne samo da je nastavljen trend rasta cene kvadrata, već je ubrzo usledio i poremećaj na tržistu stanova pod zakup. Zbog nedovoljne regulisanosti podstanarskog statusa, stanodavci u Beogradu su bili u mogućnosti da za vrlo kratak period utrostruče iznos mesečne kirije.
Kako se navodi u istaživanju, mladi, starije osobe, samohrani roditelji i podstanari se nalaze pod većim rizikom da zapadnu u stambeno siromaštvo, zbog čega naročito za ove društvene grupe raste potreba za alternativnim i priuštivim stambenim rešenjima.
Istraživanje je potvrdilo i da u regionu Centralne i Jugoistočne Evrope postoji značajan deo stanovništva čije stambene potrebe nisu zadovoljene ni kroz postojeća tržišna rešenja, a ni kroz modele javnog ili socijanog stanovanja, odnosno da postoji potražnja za novim modelima priuštivog rentalnog i zadružnog stanovanja koji nisu orijentisani na tržište i privatno vlasništvo.
U Beogradu, Budimpešti, Ljubljani i Zagrebu, između 13 i 26% populacije iskazalo je otvorenost za alternativne modele stanovanja, ukoliko su sigurni, stabilni i dugoročno pruštivi. Konkretno u Beogradu, skoro četvrtina ispitanika potencijalno je zainteresovana za drugačije forme stanovanja.
K.M.
