Spomenici revoluciji

kozara — Dušan Džamonja, Spomenik revoluciji, Kozara – Mrakovica, Bosna i Hercegovina, 1972; foto: Marko Krojač

[su_column size=”2/3″ center=”yes”]Fotografije mnogobrojnih spomenika posvećenih revoluciji i narodno-oslobodilačkoj borbi podignutih u periodu između 1945. i 1990. na teritoriji Socijalističke federativne republike Jugoslavije, kao deo dugogodišnjeg projekta Marka Krojača (Marc Schneider), umetnika, fotografa i aktiviste (iz Nemačke), aktuelizovani su kroz nedavno otvorenu izložbu „Ovde je metak ludovao“ u Uličnoj galeriji.

Ova spomen-obeležja, uglavnom podignuta na istorijskim mestima partizanske borbe i stradanja civila, u čijoj izgradnji je učestvovalo celokupno jugoslovensko stanovništvo, koja su pored memorijalne imala i svoju jasnu funkciju socijalizacije i edukacije, danas nam, i u svojoj disfunkcionalnosti, pomažu da nikad ne zaboravimo međunarodnu antifašističku borbu i socijalnu revoluciju. Izuzetno mali broj ovih spomenika danas zavređuje adekvatnu pažnju institucija novonastalih država nakon raspada Jugoslavije. Veliki broj je porušen u naletu kapitalističke restauracije dok preostali preživljavaju uglavnom na rubu interesovanja država i njihovih stručnih službi bivajući tako prepušteni zubu vremena.

U povodu Dana pobede nad fašizmom, a kontra istorijskom revizionizmu, nacionalizaciji i depolitizaciji antifašističke borbe, kao i akademskoj fetišizaciji njihove estetike, ovi monumentalni, smeli i impresivni spomenici revoluciji ne stoje samo kao simboli nekadašnjeg socijalizma, već i kao umetnički pokušaji imaginacije novog i drugačijeg društva sasvim suprotnog od današnjeg kapitalističkog. Oni su danas uznemirujući svedok za sve prisutnije antikomunističke, nacionalističke i totalitarne narative.[/su_column]