Krivelj, selo sa oko 700 stanovnika, već godinama čeka na kolektivno preseljenje i donošenje Prostornog plana koji bi omogućio legalne procedure za iseljenje. U međuvremenu, stanovnici se suočavaju sa, kako navode, sve češćim nezakonitim radovima koje kompanija izvodi bez potrebnih dozvola.
„Dok čekamo preseljenje, Ziđin nelegalno proširuje kop u blizini naših kuća“, kaže Jasna Tomić, meštanka Krivelja. Ona upozorava da kompanija sprovodi pritiske na stanovništvo, otkupljuje zemljište parcijalno i tako preti da uništi zajednicu i njen identitet.
RERI u saopštenju navodi da je samo u protekle četiri godine kineska kompanija pet puta osuđivana zbog izvođenja radova bez dozvole u pomenutom području. Advokatica iz ove organizacije, Ljubica Vukčević, zbog navedenog napominje „zato smatramo da je jedina moguća mera – ukidanje eksploatacionog polja“.
U saopštenju se navodi da meštani Krivelja godinama žive u, kako kažu, nepodnošljivim uslovima. Stanovnik sela Milan Ćosić objašnjava da „neprestano osećamo podrhtavanje tla, buku i zagađenje. Svaki dan se bojim da će mi se kuća urušiti“.
U nacrtu Prostornog plana Republike Srbije 2021–2035. godine predviđa se da će broj stanovnika u Borskoj oblasti biti prepolovljen do kraja perioda. Ipak, stanovnici Krivelja još od 2015. godine čekaju donošenje posebnog plana koji bi omogućio njihovo preseljenje.
Zbog svega navedenog, meštani apeluju na državu da hitno zaustavi nelegalne aktivnosti “Ziđin Kopera” i da konačno počne da štiti prava svojih građana. Oni zahtevaju pravednu nadoknadu i dostojanstvene uslove za život, uz kolektivno preseljenje koje neće razoriti njihove zajednice i vekovno nasleđe.
U međuvremenu, slučaj je ušao u sudsku proceduru. Osnovno javno tužilaštvo u Zaječaru podnelo je optužni predlog pre šest dana. Ishod ovog postupka biće još jedan test sposobnosti domaćih institucija da stanu u zaštitu svojih građana u borbi protiv moćnih multinacionalnih kompanija.
Podsetimo, u Krivelju su meštani još krajem januara 2024. započeli danonoćnu blokadu glavnog seoskog puta ka rudniku “Novo Cerovo” koji je u vlasništvu kineske kompanije “Ziđin Koper” od 2018. godine. Taj rudnik je deo nekadašnjeg Rudarsko topioničarskog basena (RTB) u Boru, koji je kineska kompanija preuzela. Oko dve nedelje nakon početka blokade, “Ziđin” je saopštio da je primoran da privremeno obustavi proizvodnju u rudniku “Novo Cerovo”, te da je blokada puta dovela do prekida snabdevanja rudnika repromaterijalom.
Prema tadašnjem pisanju Radio Slobodna Evropa, kompanija je ponudi dva rešenja: kolektivno ili individualno preseljenje. Kako je tada u odgovoru RSE navedeno, 108 domaćinstava je završilo proces individualnog preseljenja, sa prosečnim iznosom imovinskih transakcija po domaćinstvu oko 35 miliona dinara (blizu 300.000 evra) a više od 100 domaćinstava čeka procenu imovine i u pregovorima je za individualno preseljenje. Za stanovnike koji se odluče za kolektivno preseljenje, kompanija će biti odgovorna za izgradnju novih objekata u novom naselju.
M.B.
