Kada se govorilo o Zakonu o radu nije bilo podrške studenata, niti bilo koje grupacije da nas podrži. Sada se na transparentima koje drže mogu pročitati parole koje se odnose upravo na taj zakon.
Tim rečima se predsednik Samostalnog sindikata Srbije Ljubisav Orbović po prvi put oglasio o protestima protiv režima Aleksandra Vučića koji traju od početka meseca. Orbović nije trošio previše riječi rekavši da na zahtjeve studenata „nema komentara“. Istom prilikom Orbović nije propustio pozdraviti rad Vučićeve vlade i izraziti zadovoljstvo „evropskim putem kojim se Srbija kreće“ kao i nadu kako će i u budućnosti sindikat i vlada zajedničkim snagama poboljšavati radnički položaj. I upravo se u takvom stavu može uvidjeti grotesnost uloge takvih sindikalnih predstavnika u današnjem sistemu, koji vernije izvršavaju ulogu vladinog PR-a nego boraca za radnička prava i povoljnije uslove rada.
Ciničan stav prema učesnicima najmasovnijeg društvenog pokreta u proteklih sedamnaest godina ne predstavlja iznenađenje s obzirom na to da je Orbović deo iste one političke i ekonomske elite protiv koje se protesti i vode. Predsednik najveće sindikalne organizacije u Srbiji na čijem se čelu nalazi od 2007. godine a prilikom poslednjeg reizbora na sindikalnom kongresu 2015. dobio je premijerovu otvorenu podršku. Na tom sindikalnom kongresu Aleksandar Vučić je izjavio da vlada ne može bez podrške sindikata, te izrazio uverenje u Orbovićev reizbor. Tu Vučićevu izjavu od prije dvije godine treba uzeti ozbiljno, njegovoj vladi svakako bi bilo teže bez portparola poput Orbovića, spremnih da licemjerno nasrnu na mogućnost rađanja antirežimske opcije.
O Orbovićevim tvrdnjama oglasili su se i učesnici „Protesta protiv diktature“ koji su ga „obavestili“ kako su mnogi studenti bili u prvim redovima na protestima protiv donošenja Zakona o radu 2014. godine, a podsetili su ga i kako je on „neposredno nakon održanog govora umesto u protesnu šetnju sa radnicima, otišao u Vladu službenim kolima“. Brzo su zaboravljena i obećanja generalnog štrajka i radikalizacije protesta ukoliko ZOR bude donešen. Loš zakon je i dalje prisutan a peticiju za njegovo ukidanje raspisuju leve organizacije, a na loše stanje upozoravaju studenti na protestima.
Sve to nepogriješivo govori o liderima kakav je Orbović kao o onima koji rade na pasiviziranju, a ne boljem organiziranju radničkih borbi. Tako treba da bude jasno da Orbovića na toj poziciji ne „drže“ članovi sindikata zadovoljni njegovim učinkom u borbi za radna prava, već upravo vlasti zadovoljne njegovim nečinjenjem.
Pomirljiv stav predsednika SSSS-a prema narušavanju radničkih prava se može pratiti još od 2008. godine kada su on, Branisalv Čanak (UGS „Nezavisnost) i Stevan Avramović (Unija poslodavaca Srbije) potpisali Opšti kolektivni ugovor (OKU) u prisustvu tadašnjeg predsednika Srbije Borisa Tadića i ministra za rad Rasima Ljajića. Još je iste godine Gradski sindikat metalaca Nezavisnost isporučio kritiku OKU-a, prema kojoj taj dokument više služi sakrivanju neodgovrnih vladinih obećanja nego većoj zaštiti prava radnika. Iako je vlada isprva dala obećano prošireno dejstvo, već je početkom 2009. stavila van snage odluku o primeni OKU-a. Čitava stvar protekla je bez značajnog sindikalnog otpora, a kamoli od strane njegove elite kojoj pripada Orbović.
Ipak, važno je naglasiti da nisu svi sindikalci takvih stavova, te da ima dosta sindikata i njihovih predstavnika koji svakodnevno vode bitke za radna prava. Istovremeno u sve većem broju slučajeva ti ljudi prepoznaju važnost povezivanja sa borbama koje nisu vezane samo za radno mesto, pa tako i značaj saradnje sa studentima i civilnim sektorom.
Tako i po pitanju već pominjanog Zakona o radu postoje konkretni primeri saradnje. Studentske organizacije Gerusija i Udruženje romskih studenata, kao i Omladinski centar CK13 su 2013. godine potpisali sporazume o suradnji s novosadskim ogrankom SSSS-a. Ova udruženja su osmislila i pokrenula video kampanju u kojoj su u saradnji sa sindikatom objašnjavali ključne probleme novog Zakona o radu i načina na koje će on legalizirati još težu eksploataciju na radnim mjestima. I to nije sve, upravo su isti ti studenti i studentkinje sa članovima i članicama nekoliko sindikata u Novom Sadu prekinuli tadašnju javnu raspravu o Zakonu o radu, smatrajući da nisu obezbeđeni demokratski uslovi za njeno sprovođenje. Tom dobrom primeru borbe radnika i studenata je prisustvovao i sam Orbović.
Tokom protesta protiv ZOR-a koji je održan u Beogradu studenti, okupljeni oko nekoliko levih organizacija, su bili u prvim redovima, spremni i na dalju radikalizaciju. Međutim, ostali su razočarani kada je stigla vest da je zakon usvojen u skupštini bez gotovo ikakvog otpora. Govornici i demonstranti su se tada razišli uz posmrtni marš koji su s razglasa pustili Orbović i Čanak.
Iste leve organizacije su na poziv Levog samita Srbije prošle godine organizovale prvomajski protest koji su sindikalne centrale propustile stavljajući verski praznik ispred borbe za radna prava.
Prema nekim procenama čak 70% prihoda SSSS ostvaruje od rente, a tek 30% od članarina, što govori o pomenutom problemu smanjivanja i odumiranja članstva. Tome što nema podmlađivanja svakako doprinosi činjenica da je gotovo nemoguće zamisliti sindikalni rad u okviru novih privatnih firmi koje često zapošljavaju mlade ljude. I to je problem protiv koga se sindikat mora boriti, a izjave kojima se ide uz dlaku vlasti tome ne doprinose.
Problemi na relaciji između studentskog i radničkog pokreta zaista postoje, ali za njih je neopravdano optuživati „nesolidarnost“ studenata. Prave uzroke treba tražiti u inerciji sindikalnog vođstva te nedostatku strategija koje bi mladim ljudima, sadašnjim i budućim radnicama i radnicima predstavile sindikate kao relevantne aktere u njihovim životima. Tako je nužno da sindikati imaju jasnije stavove po pitanju radničkih prava koja se prventsveno tiču mladih ljudi kao što su prekarizacija, agencijski rad, rad na crno, te općenito nezaposlenost mladih i odlazak mladih iz zemlje. Time bi sindikati ne samo pomogli mladima, već i sami sebi, budući da bi privukli nove članove.
Svojim javnim blagosiljanjem antiradničkih politika, Ljubisav Orbović savršeno obavlja posao namjenjen režimski opredjeljenom sindikalnom predstavniku. Igra ulogu lažnog demokratskog regulatora, nekoga tko tobože u ime čitavog radništva vrši nužan pritisak na vladu i „podseća“ je na goruća socijalna pitanja. Suštinski, radi se o običnoj odbrani nedomokratske i antiradničke strukture donošenja odluka.
Dobro je što postoji sve veći broj sindikata i njihovih predstavnika koji prepoznaju značaj socijalnih zahteva i političkih borbi koje se vode na ulicama. Takvo širenje radničke i studentske solidarnosti vodi smeni elite kojoj pripada i Orbović.
