Umetničke predmete i druge artefakte poznate pod zajedničkim imenom „Beninska bronza“ britanska vojska je, tokom svojih kolonijalnih osvajanja, ukrala iz ove zapadnoafričke države. U istorijskim izvorima pominje se konkretno godina 1897. godine, kada su britanske trupe napale tadašnju Kraljevinu Benin i tom prilikom skoro u potpunosti uništile glavni grad, zajedno sa kraljevskom palatom u kojoj se većina bronze nalazila.
U petak, 1. jula 2022, potpisan je sporazum između ministara za kulturu i spoljne poslove obe države. Ministarka spoljnih poslova Nemačke, iz partije Zelenih, Analena Berbok (Annalena Baerbock), izjavila je da „danas imamo razloga za slavlje jer smo postigli sporazum o Beninskim bronzama. Pogrešno je bilo uzeti bronze i pogrešno je bilo zadržavati ih sto dvadeset godina. Ovo je početak ispravljanja grešaka.“
Lai Muhamed (Lai Mohammed), ministar kulture Nigerije, izjavio je da se radi o „najvećoj repatrijaciji artefakata“ i tom prilikom pozvao je druge države da slede primer Nemačke.
Tokom ceremonije potpisivanja sporazuma, dve bronzane skulpture, glava kralja iz 18. veka i reljef iz 16. veka sa prikazom kralja sa pratiocima, predati su predstavnicima Savezne Republike Nigerije.
Umetnički predmeti bili su prethodno u kolekcijama nemačkih muzeja u Štutgartu (Linden muzej), Berlinu (Humboltov forum), Kelnu (Rautenstrauch-Joest Museum) i Hamburgu (Muzej svetskih kultura i Državna etnografska kolekcija).
Inicijativa za vraćanje pomenutih artefakata usledila je nakon kontinuiranih protesta aktivista i naučnika, koji su ukazivali na problem kolonijalnog plena pohranjenog u novootvorenom Humboltovom muzeju u Berlinu (Humboldt Forum).
Čuveni „Predmeti iz Benina“, ukradeni tokom britanske vojne ekspedicije u grad Benin krajem 19. veka, rasprodavani su početkom dvadesetog veka mnogim evropskim i severnoameričkim muzejima, kao i privatnim kolekcionarima.
Britanski muzej koji jedini ima veću kolekciju Beninske bronze od nemačkih muzeja, i dalje odbija da vrati skulpture pod izgovorom zakonskih okvira.
Za razliku od Britanskog muzeja, Univerzitet Kembridž postao je prva institucija u Velikoj Britaniji koja je Nigeriji tokom 2021. godine vratila jednu od bronzanih skulptura, sa namerom da napravi pritisak i na druge ustanove da vrate beninsko blago.
I Francuska čiji istoričari procenjuju da se oko 90 procenata kulturnog nasleđa Afrike nalazi u evropskim muzejima i kolekcijama, zvanično je vratila 26 artefakata ukradenih 1892. iz beninskog grada Abomeja. Samo u pariskom Kvai Branli muzeju (Musée du quai Branly – Jacques Chirac) nalazi se oko 70.000 predmeta iz Afrike.
Smitsonian u Vašingtonu (The Smithsonian Institution) je najavio da će vratiti većinu beninskih skulptura. Bord ovog muzeja tokom juna 2022. doneo je odluku da 29 predmeta iz njihove kolekcije vrati nigerijskoj Nacionalnoj komisiji za muzeje i spomenike.
Ipak, pojedinim afričkim zvaničnicima repatrijacija kulturnog dobra nije dovoljna. Oni smatraju da pored restitucije predmeta koji su ukradeni i izloženi u evropskim muzejima, mora da se naplati odšteta za vekovima dugu kolonizaciju, ubijanje, otimanje kulturnog blaga i prirodnih resursa.
L.M. i V.K.
