Udruženje ekonomista i pravnika COVID-19 Eviction Defense Project nedavno je objavilo da bi čak petina od 110 miliona Amerikanaca koji žive u unajmljenom smeštaju mogla biti primorana na selidbu, ili ostati u potpunosti bez krova nad glavom do kraja septembra. Druga istraživanja daju još mračnije procene, upozoravajući na to da je u rizičnom položaju čak 30-40 miliona ljudi u SAD.
Stambeno najugroženiji su siromašni Amerikanci, poput desetak miliona onih sa najnižim zaradama koji su i pre pandemije trošili preko polovine primanja na smeštaj. Očekuje se da će taj broj rasti, budući da će po većini procena stopa siromaštva u SAD do kraja godine dostići 20% – inspirišući upoređivanje 2020. sa godinama Velike Recesije (2008.) i Velike Depresije (1929. godine).
Kako sažimaju autori skorašnjeg izveštaja Instituta Aspen, pretprošle godine je oko 20 miliona američkih domaćinstava već bilo preopterećeno troškovima stanovanja po kriterijumu koji podrazumeva da su za stanovanje izdvajali preko 30% primanja. Većina domaćinstava koja životare ispod granice siromaštva su za krov nad glavom izdvajala preko 50% porodičnog budžeta, dok su stambeni izdaci svakog četvrtog takvog domaćinstva premašivali (sic!) 70% raspoloživog novca mesečno.
Istraživači i aktivisti naglašavaju da je zbog loše državne strategije u oblasti stanovanja samo prošle decenije izgubljeno čak 4 miliona ekonomski dostupnih stambenih jedinica, a da ih na federalnom nivou nedostaje minimum 7 miliona.
Zato je i pre pandemije koronavirusa Sjedinjenim Državama harala epidemija deložacija. Po podacima Univerziteta Prinston u SAD se sprovede oko 3.6 miliona prisilnih iseljenja godišnje. Samo 2016. je svakog minuta podnošeno 7 zahteva za deložacije. Kako navodi Njujork Tajms, najčešći uzrok iseljenja je kratko kašnjenje u isplati najma, odnosno neretko dug manji od 600 dolara.
Istraživači Instituta Aspen skreću pažnju i na to da su porodice sa decom (njih 14 miliona u SAD) u većem riziku da budu prisilno iseljene. Na njihove poteškoće u namirivanju stanarina i dugova nadovezuju se finansijska ograničenja u angažovanju pravne pomoći, koja ih čine dodatno ranjivima pred sudom: kako pokazuje istraživanje Centra za istraživanje siromaštva u Milvokiju, samo 10% ugroženih stanara angažuje pravnog zastupnika, dok to čini čak 90% stanodavaca.
Brojna udruženja koja se zalažu za pravo na stanovanje apeluju na federalne vlasti u SAD da preduprede očekivani talas deložacija i preseljenja novim paketom ekonomskih mera i prilagođavanjem stambene legislative kriznim okolnostima. Organizacija National Low Income Housing Coalition (Nacionalna koalicija za stanovanje siromašnih) je tako ovih dana oštro kritikovala predstavnike u američkom Kongresu koji su otišli kućama za praznik rada i prekinuli pregovore o novom paketu mera, dok desetine miliona zakupaca stanova lebde u paklenoj neizvesnosti o svojoj sudbini.
Pandemija koronavirusa zahteva hitno organizovanje radi zaštite prava na stanovanje. Jedno od sredstava razvijeno u korist povezivanja aktivistista i podizanja svesti o obimu i težini aktuelne stambene krize je COVID-19 Housing Protection Legislation and Housing Justice Action Map: Mapa progresivne legislative u oblasti stanovanja i aktivnosti u polju njegove zaštite. Ovu mapu razvila je organizacija Anti-Eviction Mapping Project u saradnji sa antideložacijskim pokretima širom sveta. Njena prva verzija, objavljena krajem aprila, kontinuirano se dopunjava.
I.K.
