„Obavještavamo javnost da će za svaku procjenu uticaja na opožarenim zemljištima biti zahtijevano nulto stanje biodiverziteta“, stoji u saopštenju Agencije za zaštitu životne sredine Crne Gore objavljenom dvanaestog avgusta.
„Proces izdavanja ovakvog tipa dozvole trajaće najmanje pet do deset godina, dok se ne obnovi vegetacija i živi svijet na opožarenom zemljištu i ono ne bude vraćeno u pređašnje stanje, gdje to bude moguće. Gdje se ne obnovi biodiverzitet, Agencija neće davati saglasnosti na procjene uticaja na životnu sredinu.“
Ovom odlukom Agencija za zaštitu životne sredine Crne Gore je reagovala na sumnje da je veliki broj požara sa kojima se proteklih dana bore slabo opremljeni vatrogasci i dobrovoljci podmetnuto sa namerom da se zemljište koje požar „raščisti“ iskoristi za gradnju.
„(P)ožar u kojem gori šuma na Skadarskom jezeru izbio je tačno na lokaciji planiranog projekta Porto Skadar Lake, koji je blokiran zahvaljujući aktivistima i mještanima koji su upozoravali na negativan uticaj po životnu sredinu. Sada kad životne sredine više nema, tj. kad izgori, ne bi čudila aktuelizacija samog projekta“, plastično je na svom fejsbuk profilu objasnio novinar i aktivista Vuk Vujisić.
„Porazno je da kao država ne možemo da žaštitimo ni naša zakonski zaštićena dobra, a porazno i da je zarad kapitala neko spreman da zapali životnu sredinu“, kaže Vujisić za Mašinu.
Dim je ovih dana, pored Skadarskog jezera, zahvatio planinu Vojnik, Boku Kotorsku… Plamen je neposredno ugrozio Herceg Novi i okolna naselja, Bar i Perast.
Aktivista Aleksandar Dragićević je za Vijesti krajem jula prokomentarisao da nastajanju i širenju požara koji svake godine progutaju na stotine i hiljade hektara šume pogoduje kombinacija sve ekstremnijih klimatskih uslova i nepripremljenosti i tridesetogodišnjeg propadanja službi zaštite.
Iz Uprave za šume, Agencije za zaštitu životne i vatrogasnih društava jednoglasni su u oceni da su vatrogasne službe potkapacitirane i bedno opremljene. Ne samo što su za vreme SRJ prodati kanaderi (avioni za gašenje požara kojima je raspolagala SFRJ, a na čije naručivanje se danas, i kada za to ima novca, čeka godinama) već je javni sektor u oblasti zaštite toliko zapostavljen da za vatrogasce nema ni potrebne zaštitne opreme, kako je poentirao Goran Tripković, predsednik strukovnog sindikata vatrogasaca Crne Gore.
Napuštanje dugoročnog, racionalnog planiranja u korist kvazireligiozne vere u benevolentnu spontanost „nevidljive ruke tržišta“ dovelo je i do razgrađivanja nekada postojećih institucija civilne zaštite u legislativi i praksi:
„Da su samo ostavili zakon i sistem civilne zaštite koji je postojao u SFRJ, kao što su uradile Slovenija i Hrvatska, dovoljno bi bilo. U SFRJ svaki grad od više od 16.000 stanovnika morao je da formira vatrogasnu jedinicu, a svako selo i privredni subjekat imali su jedinicu civilne zaštite“, podsetio je za Vijesti Slavko Krivokapić, komandir dobrovoljnog vatrogasnog društva (DVD) „Brestice” iz Nikšića, objašnjavajući da velika pokrivenost šumom teritorije Crne Gore nalaže da se u prevenciju i gašenje požara uključi i stanovništvo.
Deo građana je proteklih dana ispoljio odgovornost, samopožrtvovanje i svest o potrebi za organizovanim suprotstavljanjem požarima učestvujući dobrovoljno u njihovom gašenju, a u toku je i formiranje dobrovoljne vatrogasne dron-brigade čija je uloga da izviđa opožarene površine „kako bi se državni resursi u vidu helikoptera uposlili negdje drugo”, kako objašnjava njen inicijator Dragićević.
Dok jedni ginu i gase, drugi zdušno potpaljuju. Nadležni su saglasni u oceni da je za preko 90% požara odgovoran ljudski faktor. Nakon što su Njivice i Žvinje kod Herceg Novog jedva spasene, javnost je sablaznila vest da je za deset požara koji su od kraja jula do početka avgusta nastali u ovim naseljima, te u Sutorini, Podima, Kamenom, Mokrinama, Sitnici, Zelenici i Kumboru kod Herveg Novog odgovoran devetnaestogodišnjak koga je u međuvremenu uhapsila lokalna policija.
Vujisić naglašava da država mora kazniti nalogodavce i odgovorne, te biti jača i stati na kraj uništavanju životne sredine. Građanska udruženja za zaštitu životne sredine se u istom duhu, već godinama zalažu za donošenje zakona kojim bi se na najmanje deset godina zabranila gradnja na opožarenom zemljištu, a time i ukinuo motiv za podmetanje (barem dela) požara.
U današnjem saopštenju Agencije za zaštitu životne sredine apostrofira se da je postojećim „Zakonom o izgradnji objekata (član 41) jasno navedeno da je u šumi, na šumskom zemljištu i goletima zabranjena gradnja privremenih i trajnih objekata, osim onih u funkciji gazdovanja šumama i divljači“, ali i najavljuje stroža zaštita šuma, za koju se aktivisti nadaju da će poslužiti svrsi i smanjiti broj požara, te razmere degradacije životne sredine i ugrožavanja zdravlja i života civilnog stanovništva i pripadnika službi zaštite.
